موضوع: اصول پرورش ماهیان سرد ابی

ماهي هاي پرورشي عموما به دو گروه ماهيان آب هاي سرد و اب هاي گرم تقسيم مي گردند كه ماهي قزل آلاو آزاد جزء گروه اول بحساب مي آيند.اگرچه اب و هوا در بيشتر مناطق گرم است،با وجود اين تقريبا در هر يك از استانها يك يا چند منطقه مناسب براي پرورش ماهي هاي آب سرد وجود دارد.بهترين درجه حرارت براي رشد و نمو ماهي قزل آلا حدودا 17 درجه سانتي گراد است ولي اگر چنين حرارتي در طول سال ثابت باشد ، توليد عناصر تناسلي و در نتيجه توليد مثل ماهي انجام نمي گيرد. آب برخي قنوات و چشمه سارهاي كشور ممكن است داراي چنين خاصيتي باشد ، چنين آبهايي براي پرورش ماهي قزل آلا مناسب است ولي تكثير آن بايد در آبهايي با حرارت 8تا10 درجه سانتي گراد انجام گيرد.ماهي آزاد درياي خزر در واقع نوعي قزل آلا است كه فقط بخاطر بزرگ بودنش به آن ماهي آزاد گفته مي شود،اين ماهي ها معمولا مانند قزل آلاي پرورشي بعد از تخم ريزي نمي ميرند.اين گروه از ماهيان كلا جزء لذيذترين ماهي هاي خوراكي هستند و اكثرا از قيمت بالايي برخوردار مي باشند كه ماهي قزل آلاي پرورشي از اهميت خاصي برخوردار است.اگرچه براي پرورش آنها كارگاهاي مخصوصي احداث مي گردد ولي مي توان در آبهاي نسبتا خنك كه بصورت جويبار،چشمه،قنات و... است براي مصرف خانوادگي و توليد محدود پرورش داد. در حال حاضر ميزان توليد اين ماهي در كشور سالانه 10000 تن است كه بدون شك باز هم در اينده افزايش خواهد يافت.تاريخچه پرورش ماهي قزل آلاپرورش يا كشت ماهي در شرايط مصنوعي پيشينه اي چند هزارساله دارد، اما پرورش آزاد ماهيان فعاليت نسبتا جديدي است. اين ماهيان ابتدا در قرن گذشته بمنظورتامين و افزايش ذخاير ماهي در منابع آبي جهت ماهيگيري بصورت مصنوعي پرورش يافتند،نظرياتي وجود دارد كه نشان مي دهد پرورش اين ماهي را نخستين بار سرخ پوستان غرب آمريكا با انتقال تخم ها از رودخانه ها به مراكز پرورش آغاز نمودند. دانماركي ها پيشتاز پرورش ماهي قزل آلاي رنگين كمان براي تغذيه انساني بودند، در حال حاضر اين صنعت در بيشتر كشورهاي پيشرفته سردسير فراگير شده است.پرورش ماهي آزاد اقيانوس اطلس در اسكاتلند و نروژ و اخيرا در شيلي و تاسماني پيشرفت سريعي داشته است، ماهي آزاد اقيانوس آرام بومي سواحل غربي آمريكا و كانادا است ، علاوه بر پرورش در آن مناطق در كشورهايي چون نيوزلند نيز پرورش مي يابد.از لحاظ تقسيم بندي قزل آلا جزء آنادرموس ها هستند،قزل آلاي پرورشي ايران بيشترگونه رنگين كمان و نخستين گونه از خانواده آزاد ماهيان يا سالمونيده مي باشد كه پرورش آن در استانهاي مازندران و كهكيلويه اهميت زيادي دارد.فصل تخم ريزي آنها در نيمكره شمالي ماههاي دسامبر تا مي است و در ايران خلال پاييز و زمستان تا ابتداي بهار ادامه مي يابد. گذري بر دوران قبل از پرورش ماهياگر بخواهي به دوران قبل از پرورش ماهي نگاهي داشته باشيم بايد به مرحله تكثيرو قبل از آن اشاره كنيم.تخم قزل آلا بسيار حساس به درجه حرارت و ضربه زدن ميباشد. داراي خاصيت ارتجاعي بوده و اسپرماتوئيد از سوراخي بنام ميكروپيل كه در سطح تخم است وارد آن ميگردد.گرفتن تخم از ماهي ماده و اسپرم از ماهي نر را اصطلاحا تخمگيري مي نامند، براي اين كار ماهيان مولد را ابتدا توسط ماده بيهوشي ms222 بيهوش كرده و سپس اقدام به تخمگيري مي كنند. پس از آن تخمها و اسپرم را روي هم ريخته و به آرامي هم ميزنند تا در مدت 30تا120 دقيقه لقاح صورت گيرد.هر ماهي نر براي 4تا5 ماهي ماده به كار ميرود،بسته به محل و درجه حرارت فصل تخمريزي تغيير مي كندبدين صورت كه هرچه درجه حرارت آب پايينتر باشد زمان تخمريزي به عقب مي افتد و برعكس كه در هر دو صورت كيفيت تخمها كاهش مي يابد. اين زمان را مي توان با تخمگيري گزينشي،استفاده از نور مصنوعي يا تزريق هيپوفيز پيش انداخت.عواملي چون سريع الرشدبودن،رنگ مناسب،بلوغ ديرس جهت جلوگيري از كاهش كيفيت تخم و مقاومت در مقابل بيماريها در انتخاب مولدين دخالت دارند. دما،جنس،نور وتغذيه در رسيدگي آزادماهيان دخالت دارند، علاوه بر اينها كوتاه شدن روز ،حضورجنس مخالفو شدت جريان آب در پيشرس نمودن ماهي ها موثرند،ماهي هاي ماده رسيده را ميتوان از روي شكم برآمده شان تشخيص داد.منفذ تناسلي متوم و قرمزرنگ نشانه آمادگي ماهي براي تخمكشي است،ماهي نررسيده هم داراي آرواره پاييني قلاب مانند مي باشد.ماهي هاي نر در دوسالگي و ماده ها هم در سال دوم و سوم به بلوغ جنسي ميرسند.ماهي قزل آلا كه شكمي پر از تخم دارد بسيارحساس بوده و توانايي تحمل خشونت را ندارد و به همين دليل جهت رقم بندي و تخمگيري هر بار نبايد بيش از 2تا3 ماهي را برداشت و تور دستي را از ماهي پركرد زيرا سبب شكستن تخمهاو صدمه به دستگاه توليد مثل مي گردد.مقدار تخم به سن و اندازه ماهي مولد بستگي دارد،در گزينش ماهي آنهايي را كه تخم درشتري توليد مي كنند بايد انتخاب نمود. هرماهي بطور متوسط در دوسالگي 1553عدد تخم و در سه سالگي 2210عدد تخم توليد مي كنند كه تقريبا هر 305عدد آن 30گرم وزن دارند. اگرقبل از رسيدگي كامل تخمها اقدام به تخمگيري از ماهي نشود درصد لقاح بشدت كاهش خواهد يافت و اگر رقم بندي و تكثير به موقع صورت نگيرد تخمها بيش از حد رسيده شده صاف و زلال مي شوند كه در اثر ارتباط با خونابه مترشحه از تخمدان بصورت مات كه تخمهاي شبكور ناميده مي شوند در مي آيند. بارور كردن به طريقه خشك و مرطوب انجام مي گيرد كه نوع خشك آن بدليل افزايش زمان بازماندن سوراخ ميكروپيل و امكان تخمگيري از چند ماهي در يك ظرف از مطلوبيت بيشتري برخوردار است. عمليات تخمگيري با روشهاي مختلفي صورت مي گيردكه فقط به آنها اشاره مي شود:1- تخمگيري با دست(يك نفره يا دو نفره)2- تخمگيري بوسيله هوا3- تخمگيري بطريق بريدن شكم(در ماهيان آزاد)پس از اين عمل تخم ها و اسپرم ها را با هم در يك ظرف تميز مخلوط كرده و به آن آب اضافه مي كنند، تخم هاي گرفته شده را مي توان پس از 48ساعت شمرد كه براي اين كار از چندين روش استفاده مي كنند:1- شمارش تخم به روش حجم سنجي(شمارش تخم هابر روي سيني مخصوص)2- شمارش تخم به طريقه بورو(شمارش بر اساس مقدار آبي كه با افزودن تخم ها جابه جا مي شود)3- شمارش تخم به روش فون باير(استفاده از يك ناودانك 30سانتي متري با ديوارك هايي با زاويه 45درجه در داخل)در پايان پس از جدا كردن تخم هاي مرده، تخم هاي سالم را براي تبديل شدن به لارو به داخل سبدهاي مخصوص يا انكوباتورها انتقال مي دهند. سبدهاي استاندارد معمولي به درازي 50سانتي مترو پهناي25/36 سانتي مترو گودي 15سانتي متر هستند كه در قابي كوچك قرار گرفته و در داخل كانال آويزان مي شوند.انكوباتور ها نيز بسته به نحوه ورود آب و تماس با تخم ها به سه نوع چكه اي و سيني شكل و جعبه اي تقسيم مي شوند. انكوباتورهاي سيني شكل بصورت كشويي و عمودي روي هم قرار گرفته و تخم ها تا تبديل به لارو وجذب كيسه زرده در آن نگهداري مي شوند. در نوع چكه اي آب از بالا به سمت پايين به روش قطره اي هدايت مي شود و تخم ها را تا مرحله چشم زدگي در آن نگهداري مي كنند سوراخ هاي توري كف سيني سبب نگهداري تخم شده و آب به زير سيني سقوط مي كند و اكسيژن مورد نياز هي بدين صورت تامين مي شود. در نوع جعبه اي آب از بالاي كانال مخصوص بسمت پايين كانال هدايت مي گردد.معمولا درجه حرارت براي هچري تخم ها 8تا10درجه است،با اين درجه تخم ها در روز 16 چشم زده مي شوند و درروز 32از تخم خارج مي گردند،لاروهاي تازه از تخم درآمده را براي چند هفته در تراف نگه مي دارند و جريان ورودي آب را افزايش مي دهند چون لاروها دوبرابر تخم ها به اكسيژن نياز دارند. وقتي دوسوم كيسه زرده توسط ماهي جذب شد لاروها ميتوانند شنا و تغذيه نمايند و مي توان آنها را به حوضچه هاي پرورشي منتقل نمود. لاروها را ميتوان بطريق وزني و حجمي شمارش نمود،در روش وزني با نمونه برداري از چند نقطه تراف متوسط وزن لاروها را بدست مي آوريم سپس با ميزان وزن آب يك سطل و ريختن ماهيان صيد شده با ساچوك در آن تعداد آنها را تعيين مي كنند. در روش حجمي لاروها را با يك ظرف مشبك صيد كرده و با شمارش تعداد دفعه استفاده از ظرف تعداد لاروها يا بچه ماهي ها را محاسبه مي كنند.تغذيه لاروها وقتي 80درصد كيسه زرده جذب شد آغاز مي گردد و معمولا باتراكم ده هزار قطعه در هر متر مربع مي باشد. غذادهي به بچه ماهيان با دست صورت مي گيردوبايد هر 15تا30دقيقه اين عمل را انجام دادبا رشد بچه ماهيان ورسيدن به وزن 5گرم آنها را براي نگهداري به حوضچه هاي گرد انتقال مي دهند،بايد توجه داشت كه در زمان تعويض نوع جيره همه غذا به يكباره عوض نشود بلكه اين كار به تدريج انجام گيرد.نكته: براي پرورش بچه ماهيان نورس در تراف هاي 2تا3متري به ازاي هر1000قطعه يك ليتر آب در دقيقه با درجه حرارت 12 درجه سانتي گراد منظور گردد.

نيازهاي پرورشيموفقيت در پرورش ماهي قزل آلا مستلزم اعمال مديريت و مراقبت بالاست ،ماهي به دليل خونسرد بودن به سادگي با درجه حرارت آب سازگار مي شود،قزل آلادر دماي نزديك به انجماد بي تحرك بيمار مي شودو براي متابوليسم پايه انرژي بسيار كمي را صرف مي كند ،با افزايش دماي آب ميزان فعاليت ماهي فزوني مي يابد ،بنابر اين براي تامين انژي مورد نياز به غذا و اكسيژن بيشتري نيازمند است ودردماي بالاتر سريعتر رشد مي كند. البته آب در دماي بالاتر از25درجه اكسيژن كافي را براي برآوردن نياز ماهي نداردو اين امر سبب مرگ ماهي خواهد شد،بنابراين موفقيت در پرورش ماهي علاوه بر مديريت به خاصيت فيزيكي و شيميايي آب هم بستگي دارد.عوامل مؤثر بررشد قزل آلاالف: عوامل محيطي:1-نور: هرچه طول روز يا مدت تابش آن كوتاه تر باشد ميزان رشد ماهي كاهش مي يابد،قزل آلاهاي جوان هنگامي كه در معرض نور اضافي قرار داده شوند 13تا17درصد رشد بيشتري خواهند داشت.2-تراكم ماهي:در پروزش ماهي قزل آلا در استخرهاي بتوني تعداد ماهي نسبت زيادي در حجم كوچكي از آب نگهداري مي شوند و تراكم مهي ها بالا مي باشد و برخورد وتماس با هم نيز افزايش مي يابد كه برا جبران آن ميزان اكسيژن محلول در آب بايدبالا باشدكه براي دسيابي به اين شرايط ميزان جريان آب ورودي به استخروسرعت تعويض آب بايد بالاتر در نظر گرفته شود تا از تجمع مواد سمي نظير آمونياك در آب جلوگيري كند،همچنين غذادهي از جنبه مقدار و زمان آن به نحوي باشد كه رقابت ميان ماهي ها در گرفتن غذا منجر به بي غذاماندن تعدادي از آنها نشود.3-دماي آب:ماهي قزل آلا جزء ماهيان سرد آبي است و محدوده زيستس حرارتي آن 0تا25 درجه است،در دماي 20درجه ميزان اكسيژن آب محدود مي شود چرا كه غلظت آن در آب كاهش مي يابد. رشد مطلوب مايان بنا به گونه آنها در دماي نزديك به 16درجه سانتي گراد است اما در حالت كلي بايد گفت كه دماي آب تا حد زيادي به شرايط آب و هوايي منطقه احداث مزرعه بستگي داردرياريا،در صورت عدم وجود اكسيژن كافي در آب و نرسيدن اكسيژن كافي به بدن،فعاليتهاي حياتي ماهي دچار اختلال مي گردد.ميزان اكسيژن محلول در آب با جريان آن و وزش باد تغيير مي كند، يكي از موارد تعيين كننده در اين رابطه خود آب استخر است در صورتي كه دماي آب در استخر از20درجه سانتي گراد بالاتر رودعمل حل شدن يا وارد شدن اكسيژن هوا تا حد زيادي كاهش مي يابد و همچنين براي ساير فعاليتهايي كه براي ماهي ها لازم هستند نظير تنفس،هضم و جذب غذا اختلال ايجاد مي گردد. بدين منظور بهتر است كه دماي آب استخرهاي پرورشي بين 12تا16 درجه باشد.ماهي قزل آلا به دليل اينكه به طور طبيعي تمايل زيادي به زندگي در آبهاي سرد دارد نمي تواند آبهاي با درجه حرارت بالاي 20 درجه را تحمل كندو در چنين شرايطي تلفات شروع مي شود. هر قدر ميزان اكسيژن محلول در آب بالاتر باشد اعمال حياتي ماهي به نحو مطلوبتر انجام مي گيرد و در اين حالت بهبود وضعيت سلامتي، تغذيه،رشد و سرانجام افزايش وزن و توليد مقدار بيشتر ماهي در مزرعه را خواهيم داشت. بسياري از مراكز تكثير ماهي براي دستيابي به رشد يكسان آب ورودي را از نظر درجه حرارت كنترل مي كنند.بايد توجه داشت كه در هنگام انتقال بچه ماهيان در مراحل مختلف رشدبه دليل حساسيت به تغييرات سريع درجه حرارت آب مراقبت زيادي انجام داد تا با شرايط جديد سازش يابند.4-اكسيژن محلول: حداقل ميزان اكسيژن مورد نياز محلول در آب براي ماهي قزل آلا 5/5ميلي گرم در ليترو براي تخم ها 7ميلي گرم در ليتر است. قابليت آب براي نگهداري اكسيژن بصورت محلول تحت تاثير حرارت،فشار و نمكهاي محلول در آب قرار دارد. به عنوان مثال آب شيرين با دماي 5 درجه سانتي گراد و فشار يك اتمسفر داراي قابليت انحلال اكسيژني معادل8/12 ميلي گرم در ليتر و در دماي 20درجه 2/9ميلي گرم درليتر مي باشد.اگر فشار اتمسفر كاهش يابد اكسيژن محلول نيز كاهش مي يابد،اين امر ممكن است براي مزادع پرورش ماهي در ارتفاعات بالا مشكلاتي ايجاد كند. با افزايش شوري آب قابليت انحلال اكسيژن كاهش مي يابد،اگر ميزان اكسيژن محلول در آب از 4ميلي گرم كمتر باشد موجب تلفات مي گردد. بايد سعي شود كه آب ورودي به استخرهاي پرورشي كاملا با اكسيژن اشباع شود.گذاشتن تخته شاندوردر ورودي هر استخرو استفاده از هواده درمراحل بحراني و زماني كه تراكم ماهي زياد است جهت افزايش اكسيژن مي تواند سودمند باشد.در مزارع پروزش ماهي معمولا با بالارفتن دما ماهيان را بمنظور تسريع در رشد با غذاي بيشتري تغذيه مي كنند،طبعا ميزان مصرف اكسيژن ماهيان نيزبطور قابل ملاحظه اي افزايش مي يابد،اين در حاليست كه قابليت حل شدن اكسيژن درآب كاهش يافتهو در چنين مواقعي فضولات و باقي مانده هاي غذاكه در كف استخرها ته نشين شده است هم تجزيه مي شوند،غير از استخرهايي كه داراي طراحي مناسبي هستند و مواد دفعي را با جريان آب خارج مي كنند،و در طول مدت تاريكي گياهان آبزي موجود نظير جلبكها نيز اكسيژن را مورد استفاده قرار مي دهند، بنا بر اين اگر آب ورودي به استخر اشباع هم باشد تحت شرايطي نظير تراكم بسيار زيادماهيان و درجه حرارت بالا ممكن است سطح اكسيژن آب به حد خطرناكي برسد. ميزان جريان آب بايد با عمق استخر تنظيم شودبطوري كه سرعت تعويض آب حاصلمتناسب ا تراكم ماهيان موجود ،دماي آب و تغذيه ماهيان باشد. بايد توجه كرد كه محاسه حجم مفيد استخر به انضمام فضاهايي كه آب راكد است به درستي انجام شود.بچه ماهيان مقدار بيشتري اكسيژن نسبت به ماهيان بزرگتر نياز دارند،اين عوامل بر لزوم اندازه گيري منظم ميزان اكسيژن خصوصا در حرارت هاي بالا و تراكم زياد دلالت مي كند. براي بهبود وضعيت اكسيژن راهكارهاي زير پيشنهاد مي شود: هوادهي بوسيله دستگاه هاي هواده،افزايش ميزان جريان ورودي آب،جلوگيري از رشد زي شناوران در استخر و طراحي مناسب مزارع پرورش.5- آمونياك: گاز آمونياك محلول در آب به دو صورت يونيزه((nh4و غير يونيزه(nh3) دريك معادله تعادل(nh3+h2o=nh4 oh)موجود مي باشد كه در حالت يونيزه به صورت گازو در حالت يونيزه بصورت آمونيوم مي باشد. واكنش آمونياك با آب از واكنش هاي تعادلي است كه در آن از يك طرف يون هيدروكسيد و آمونيوم و از طرف ديگرگاز آمونياك و آب تشكيل مي گردد. آمونياك غير يونيزه كه بصورت گاز مي باشدبيشترين سميت را براي ماهيان دارد و غلظت بسياركم آن به مقدار 02/0ميلي گرم در ليتر براي بچه ماهيان نورس خطرناك است. اصولا نسبت بين آمونياك آزاد و يونيزه به پي اچ آب بستگي دارد،در پي اچ بالاتر مقدار بيشتري آمونياك يونيزه به آمونياك آزاد تبديل مي شود.آمونياك محلول در آب به چند طريق ايجاد مي گردد:الف: تجزيه مواد آلي در استخرهاي پرورشيب: دفع فضولات ماهي در كشت هاي متراكمبراي اداره صحيح مزرعه پرورش ماهي بخصوص در شرايطي مانند قليايي بودن آبميزان كم اكسيژن و درجه حرارت بالا،بايد ميزان آمونياك اندازه گيري شود.با افزايش اكسيژن محلول بوسيله هوادهي كه موجب كاهش پي اچ و با اسيدي نمودن محيط واكنش تركيب به سويعدم توليد آمونياك گازي پيش مي رود،همچنين ارزيابي غذاي مورد نياز ماهي و غذادهي كنترل شده و افزايش جريان آب در سيستم هاي متراكم مي توان توليد گاز آمونياك را كنترل كرد.6-پي اچ: پي اچ معيار سنجش اسيدي يا قليايي بودن است كه در محدوده بين 0تا14 تغيير مي كند. از آنجا كه پي اچ يك سنجش لگاريتمي،تغيير 1/0 واحد آن نشان دهندهتغيير قابل ملاحظه اي در اسيديته آب مي باشد. پي اچ آب استخر نبايد خيلي متغير باشد بلكه در دامنه 4/6تا9 ثابت بماند،تغيير پي اچ به ماهي استرس وارد مي كند ولي در مناطق آهكي كه آب حالت قليايي دارد احتمال بروز اين اتفاق بسيار كم است.اين بدان علت است كه چنين آبي حاوي مقدار زيادي نمك هاي محلول خصوصا نمك هاي كلسيم مي باشد،اين نمك ها از تغيير پي اچ آب جلوگيريمي كنند. آبهاي اسيدي در مناطقي است كه زمين داراي سنگهاي آذرين مي باشد،ميزان كلسيم اين آبها كم است.آبهاي خيلي اسيدي ممكن است به دنبال شستشوي اسيدهاي معدني خاك توسط سيل ايجاد شود.كاهش زياد پي اچ آب مي تواند به خونريزي در سطح آبشش ها و تلفات سنگين ماهيان منجر گردد.همچنين آب مزرعه اگر از ميان جنگل هاي كاج عبور نمايدباعث ورود مواد اسيدي ويا افزايش فلزات در آب مي شود،نمونه آن ورود منگنز و آلمينيوم از خاك اين جنگلها به داخل آب است در چنين شرايطي افزودن آهك به جريان آب ورودي باعث كنترل پي اچ مي شود.در پرورش ماهي استفاده از آبي كه كمي قليايي است به آبي كه كمي اسيدي است برتري دارد اگر پي اچ از5/8تا9 بالاتر رود درصد بالايي از يونهاي آمونيوم به آمونياك آزاد تبديل مي گرددكه بر روي ماهيان اثر نامطلوب مي گذارد، همچنين پي اچ زياد قليايي موجب صدمه زدن به آبشش و عدسي چشم ماهيان مي گردد.آبهاي اسيدي با پي اچ كمتر از 5تا6 براي حيات ماهيان مناسب نبوده و افزايش يون هيدروژن مثبت سبب صدمه ديدن آبشش و لايه اپيدرم ماهي مي شود.

7-گاز كربنيك: گازي است بي رنگ و بي بو كه حلاليت زيادي در آب دارد و با توجه به غلظت كم آن درجه ميزان آن در آب كم است. تمام آبهاي طبيعي داراي مقدار گاز كربنيك هستند كه در حالت تعادل ميزان آن دو ميلي گرم در ليتر است خزه ها باعث كاهش ميزان گاز كربنيك محلول در آب و در نتيجه افزايش مقدار اكسيژن مي گردند. كم شدن ميزان گازكربنيك محلول در آب با افزايش ميزان اكسيژن محلول در آن ارتباط مستقيم دارد.اگر ميزان گازكربنيك محلول در آب از 5/4 ميلي گرم كمتر باشد نشانه اثر مواد معدني حل شده در آب است اين گاز به سه حالت در آب وجود دارد:گازكربنيك ،يون بيكربنات و يون كربنات. دي اكسيد كربن به حالت آزاد براي ماهيان سمي مي باشد.گازكربنيك در شرايط زير به حالت بحراني خود مي رسد:الف- در هواي ابري و شبها بدليل عمل تنفس زي شناوران گياهيب- آب هاي زير زميني اسيديج- در استخرهايي كه بقاياي غذاي ماهيان و مواد آلي زسوب كرده باشدد- هنگام تعويض آب استخر،كاهش آب ورودي يا كاهش ارتفاع آب استخر كه سبب تجمع گازكربنيك توليد شده توسط ماهيان يا زي شناوران مي گردد.ه- در زمان حمل ونقل ماهي در داخل يك فضاي بسته .ميزان گازكربنيك محلول در آب اگر ازحد 15تا20 ميلي گرم در ليتر بالاتر رود موجب مرگ ماهيها مي شود.تدابير كاهش گازكربنيك محلول در آب:· هوادهي به آب ورودي· بالا بردن اسيديته آب با افزودن هيدروكسيد كلسيم· تنظيم ميزان غذا با نياز و مصرف ماهي8- نيتريت: درعمل نيتريفيكاسيون يا عمل اكسيداسيون زيستي آمونياك نيتريت به عنئان يك محصول حدواسط توليد مي گردد. غلظت نيتريت معمولا در آب هاي طبيعي و مزارع پرورش ماهي سالم پايين بوده ولي در اثر افزايش آلودگي با مواد آلي يا كاهش اكسيژن افزايش مي يابد نيتريت با هموگلوبين خون تشكيل مت هموگلوبين را مي دهد كه قدرت ظرفيت نگهداري اكسيژن آن تسبت به هموگلوبين بسيار كم مي باشد.لذا اگر ميزان غلظت آن در خون افزايش يابد منجر به مرگ ماهي در اثر نبود اكسيژن مي شود ضمنا بايد يادآور شد كه ميزان سميت نيتريت با وجود يون كلريد در محيط افزايش مي بابد.9- نيترات: از پديده اكسيداسيون زيستي آمونياك و نيتريت ،نيترات حاصل ميگردد، در مجموع نيترات براي ماهيان سمي نبوده ولي در غلظت هاي بيش از 400ميلي گرم در ليتر براي ماهيان خطرناك است.10- املاح محلول: مواد جامد محلول شامل كربنات ها، كلريدها،نيترات ها،سولفات ها و نمك هاي سديم،پتاسيم،كلسيم و منيزيم است. در حقيقت مواد جامد محلول همان شوري آب رابيان مي كند كه بر حسب گرم و يا قسمت در هزار بيان مي گردد. آب هاي شيرين طبيعي معمولا داراي شوري 1/0تا1 قسمت در هزار هستند. آبهاي شور فشار اسمزي را كاهش داده و قزل آلا كه ميزان شوري تا 30 قسمت در هزار را تحمل مي نمايد چون جزء گونه هاي يوري هالين است و قابل پرورش در چنين شوري مي باشد، اما شوري به ميزان 10قسمت در هزار با موفقيت بيشتري همراه است.11- فلزات سنگين: فلزات سنگين شامل روي،مس،جيوه،نيكل،كروم و آرسنيك است كه بصورت هاي مختلف در طبيعت يافت مي شوند. در آبهاي سخت با پي اچ نزديك به 8 و كربنات كلسيم بيش از 75 قسمت در هزار قابليت سمي اين تركيبات كاهش مي يابد. اثرات سمي مس و روي معمولا پس از يك يا دو روز روي ماهيان مشخص مي شود و تلفات ناگهاني در جمعيت ماهيان رخ مي دهد.اثر سمي روي از مس بيشتر است، ميزان بحراني وجود روي و نيكل در حدود 5ميلي گرم در ليتر مي باشد،اين املاح ممكن است سطح تخمدان و آبشش ها را پوشانده و موجب تلفات سنگين مي شود.ب: عوامل داخلي1- اندازه ماهي: هرچه وزن و سن افزايش مي يابد سرعت رشد نيز كاهش مي يابد.2- بلوغ جنسي: با ورود ماهي قزل آلا به دوره بلوغ جنسي از سرعت رشد آن كاسته مي شود.3- خصوصيات ارثي ماهيان: بعضي از ماهيان بر اساس خصوصيات جنسي كه از والدين خود به ارث برده اند داراي رشد سريعتر و گروه ديگري از آنها داراي رشد كمتري اند.ج: عوامل تغذيه اي1- پروتئين ها: يكي از اجزاي غذايي بسيار مهم است كه براي ساخت بافتهاي جديد بدن ماهي ورشد آن ضروري مي باشد .پروتئين هاي گوناگون ازكنار هم قرار گرفتن نسبتهاي متفاوت اسيدهاي آميني ساخته مي شوند.هدف پرورش دهنده ماهي استفاده حداكثر از پروتئين وتبديل آن به گوشت ماهي است.بعد ازهضم غذا در برابر هر گرم پروتئن 4كيلوكالري انرژي توليد مي شود.در محيط طبيعي،ماهي قزل آلا گوشت خوار است بنابراين درشرايط پرورش اين ماهيان به جيرهاي غذاي سرشاراز پروتئين نياز دارند كه مقدار مناسبي از اين پروتئين از پودر ماهي تامين مي شود.اين بدان علت است كه پروتئين هاي گياهي ارزان قيمت حاوي تمامي اسيدهاي آمينه ضروري مورد نياز ماهي نيستند .در مراحل مختلف ميزان پروتئين مورد نياز كه بايد در جيره غذايي قزل آلا موجود باشد عبارت است از:· در اوايل دوره پرورشي 50درصد از مقدار كل جيره (براي تهيه غذاي آغازي)· در اواسط دوره پرورش40درصد از مقدار كل جيره( براي تهيه غذاي رشد)· در اواخر دوره پرورش 35درصد از كل جيره(براي تامين غذاي پاياني) مقادير توصيه شده فوق مقدار پيشنهادي و كمترين مقدار پروتئين است كه بايد در جيره غذايي وجود داشته باشد زيرا افزودن و بالا بردن ميزان اين مقادير ،اگرچه ميزان رشد ماهي را افزايش مي دهد به علت گران بودن پروتئين نسبت به ساير اجزاي غذايي هزينه توليد هر كيلو گرم ماهي را بالا مي برد. اجزاي غذايي كه براي تغذيه ماهي هاي قزل آلا بكار مي رود ، به طور عمده شامل پودر ماهي ،ضايعات كشارگاهي دام وطيور،ماهي كيلكا،آرد سويا،آردذرت،كنجاله سويا و پودر خون است كه مولتي ويتامين نيز براي رفع نقض پايين بودن ميزان ويتامين ها به آن افزوده مي شود.2- چربي ها:دومين جزء غذايي كه بايد در جيره قزل آلا موجود باشد و از نظر ميزان اهميت نيز بعد از پروتئين ها قرار مي گيرد چربي ها هستند. نقش آنها در تامين انرژي در بدن ،ازطريق سوختن در سلول ها يا بافت هاي بدن و نقش ديگر آن در ساخت بافتهاي جديد و رشد ماهي قزل آلا مي باشد.

ميزان نياز ماهي به چربي در مراحل گوناگون به شرح زير است:· در اوايل دوره پرورش 15درصد از مقدار كل جيره(براي تهيه غذاي آغازي)· در اواسط دوره پرورش 12درصد از ميزان كل جيره(براي تهيه غذاي رشد)· در اواخر دوره پرورش9درصد از مقدار كل جيره(براي تهيه غذاي پاياني)در بدن ماهي دو نوع چربي ذخيره مي شود،يكي از آنها چربي طبيعي است كه ماهي از پروتئين يا مواد قندي اضافي مي سازد ، ديگري چربي اي است كه به طور مستقيم از مواد غذايي حاصل مي شود اگر بيش از حد مورد نياز چربي به غذاي ماهي افزوده شود، ممكن است باعث تلف شدن آن گردد.منابع اصلي چربي براي غذاي ماهي ها عبارتند از : آرد و روغن ماهي،آردپنبه دانه،سبوس برنج،گوشت تازه و ...3- قندها:يكي ديگر از مواد غذايي ضروري براي حيات و رشد ماهي است كه بايد در جيره غذايي قزل آلا وجود داشته باشد هنگامي كه ماهي نتواند انرژي مورد نياز خود را از سوزاندن پروتئين ها و چربي ها تامين كند ، قندها يا كربوهيدراتها در سلول هاي بدن ماهي مي سوزند. در تغذيه طبيعي قزل آلا ، قندها نقشي ندارند ، اما در عمل در تهيه جيره غذايي قزل آلا از مواد غذايي استفاده مي كنيم كه در تركيب خود داراي قند هستند ، مانند غلات. دو منبع عمده قندي در جيره غذايي ماهي ، شامل نشاسته( موجود در سيب زميني و ...) رشته هاي گياهي (ساقه گياهان و ...) مي باشند .مشكلي كه در مورد وجود قندها يا كربوهيدراتها در جيره غذايي قزل آلاوجود دارد اين است كه ماهي در هضم آنها در دستگاه هاضمه خود و جذب و وارد كردن آنها به خون خود محدوديت دارد و حتي در بهترين شرايط، حداكثر 60تا65درصد از كربوهيدراتها(مثلا نشاسته) موجود در غذا را هضم ودربدن خود جذب مي كند و اگر مقدار قندها در جيره غذايي قزل آلا ازيك حدي بيشتر باشد،قسمت قابل توجهي از آن بدون آنكه هضم و در بدن ماهي جذب شود،از دستگاه هاضمه ماهي عبور مي كند و از بدن بصورت مدفوع دفع مي شود. وجود كربوهيدرات يا قند در جيره ،عبور مواد غذايي از دستگاه هاضمه را آسان تر و سريعتر مي كندريا، بنابراين بالا بودن بيش از حد ميزان كربوهيدرات در جيره غذايي به پروتئين ها و چربي هاي موجود در غذا فرصت هضم توسط دستگاه گوارش و جذب شدن آنها به بدن ماهي را نمي دهد و در نتيجه از دسترس ماهي خارج شده و علامت هاي مربوط به كمبود پروتئين و چربي را كه شامل كاهش رشد و بيماري هاي ناشي از كمبود پروتئين هستند در بدن ماهي آشكار مي شود. از طرفي، در صورتي كه ميزان قندها در جيره غذايي قزل آلا زياد باشد ، بعد از هضم آن و توليد گلوكز(در اثر هضم قندها) كهجذب بدن ماهي مي شود گلوكز اضافي و بيشتر از حد نياز ماهي در كبد(بصورت گليكوژن) ذخيره مي شود و مشكلاتي از جمله زردشدن كبد ماهي را بوجود مي آورد.دليل استفاده از قندها در جيره غذايي قزل آلا:· بعنوان يك منبع تامين كننده انرژي ارزان قيمت،كه به جاي پروتئين و چربي مورد استفاده قرار مي گيرد.· موجب افزايش ميزان چسبندگي اجزاي غذايي به هم و ديرتر متلاشي شدن غذا ،بويژه غذاهاي پيش ساخته كارخانجات توليد (پلت) مي شود.· استفاده از قندها باعث مي شود كه پروتئين موجود در غذا، بجاي آنكه صرف توليد انرژي شود براي ساخت بافتها و اندام هاي جديد يا رشد ماهي و در نهايت افزايش ميزان رشد ماهي استفاده مي شود.4- ويتامين هانوعي مواد آلي هستند كه وجود انها به مقدار كم در جيره غذايي قزل آلاضروري است كه تا رشد و سلامتي اين ماهي را تامين كند و در بعضي از فعاليت هاي حياتي پيچيده سلولي نيز نقش دارد . وجود هر يك از ويتامين ها به مقدار كافي در جيره غذايي ضروري است ،ويتامين هاي محلول در چربي در صورتي كه مقدارشان در جيره غذايي بيش از حد نياز باشد باعث ايجاد مسموميت در قزل آلا مي شود. البته در مراحل مختلف پرورش نياز ماهي به عواملي از قبيل رشد ماهي،دماي آب و تغييرات محيطي وابسته است .الف: ويتامين هاي محلول در آباين ويتامين ها در صورت وجود در جيره غذايي به سرعت جذب بدن ماهي مي شوند و مشكلات ناشي از كمبود آنها به ندرت در ماهي قزل آلا ديده مي شود . از بين ويتامين هاي محلول در آب ، ويتامين سي بسيار مورد توجه است و در اثر كمبود آن علايمي نظير خون ريزي در كبد،كليه ها ، ماهيچه و ايجاد خميدگي در استخوان ها ديده مي شود.اين ويتامين ها عموما به صورت آنزيم و يا در انتقال انرژي عمل مي كنند .ب: ويتامين هاي محلول در چربيمهمترين ويتامين اين گروه ، ويتامين آ است . اين ويتامين براي ديد طبيعي ماهي بسيار مهم است و در حفاظت از پوست ماهي نيز نقش دارد و كمبود آن در جيره ماهي قزل آلا منجر به بيرون زدگي كره چشم و افزايش خطر عوامل بيماري زا در بدن ماهي مي شود، از طرفي اين كمبود باعث كاهش اشتها ، كندي رشد، كوچك شدن كبد،كم خوني، خون ريزي در چشم و پوست، خرابي باله هاف نرم شدن سرپوش آبششي و در مراحل بعد افزايش مرگ ومير خواهد شد. بيشترين ميزان جذب آن در غذا 900000 واحد بين المللي در هركيلوگرم از غذاست .ويتامين دي هم در محكم شدن استخوان بندي و جذب كلسيم و فسفر در روده كوچك نقش دارد . ديگر ويتامين محلول در چربي ويتامين اي است كه به عنوان يك آنتي اكسيدان طبيعي عمل مي كند، اثار كمود اين ويتامين به ندرت بروز مي كند زيرا در بسياري از مواد غذايي وجود دارد ولي كمبود آن در دماي 6تا 12 درجه سانتي گراد با علائمي چون: كاهش رشد، كاهش مصرف غذا و نرم شدن ماهيچه ها ديده مي شود.در مورد ويتامين هاي محلول در چربي توصيه مي شود كه مخلوطي شامل: 1630000 ويتامين آ، 110000 ويتامين اي، 88160ويتامين دي (اعداد بر اساس واحد بين المللي است)، 755/2 ميلي گرم ويتامين ك به همراه ويتامين هاي محلول در آب شامل بيوتين 88/2 ميلي گرم، ب12 5/5 ميلي گرم،اسيد فوليك 2204ميلي گرم ،نياسين 558 ميلي گرم،ب2 22/13 ميلي گرم و ب 1 8/8 ميلي گرم را با آرد غلات مخلوط كرده وبه وزن 1000گرم رسانده و سپس از مخلوط فوق به نسبت 4% در جيره غذايي قزل آلا استفاده شود.5- مواد معدنياين مواد جزء اساسي غذاي ماهي قزل آلا است . نقش آنها در سوزاندن غذا ، افزايش استقامت استخوانها، مداخله در تبادل آب با محيط اطراف و حضور در مايعات بدن مي باشد.عناصر معدني هرچند به مقدار ناچيز در غذاي ماهي وجود دارد ولي همين مقدار كم براي حيات آن بسيار ضروري است و بايد در جيره وجود داشته باشد ،در غير اين صورت سلامت ماهي به خطر مي افتد.

هضم و جذب غذا در لوله گوارشآگاهي سرعت از هضم و جذب مواد غذايي مختلف و دفع مواد زايد حاصل از سوخت وساز و تاثير فاكتورهاي محيطي بر آن براي پرورش دهندگان ماهي از نقطه نظر برنامه اي تغذيه اي صحيح بسيار مهم است. عواملي كه در سرعت هضم وجذب مواد غذايي در ماهي مؤثرند را مي توان به سه دسته كلي تقسيم بندي كرد:1- درجه حرارت آب: بدين صورت كه هرچه درجه حرارت آب بالاتر رود سرعت عبور مواد غذايي در دستگاه گوارش افزايش يافته به نحوي كه در دماي 8 درجه سانتيگراد مدت زمان عبور 49تا53 ساعت است و در دماي 18 درجه به 30 ساعت كاهش مي يابد و به تناوب آن هضم و جذب غذل كاهش مي يابد .2- نوع غذا : سرعت عبور غذاهاي خشك نسبت به غذاهاي تر در دستگاه گوارش كمتر است.اندازه ذرات: اندازه ذرات نقش مهمي در هضم وجذب دارد ، هر چه اندازه كوچكتر باشد سطح تماس غذا با جدار دستگاه گوارش بيشتر شده و بهتر تحت تاثير آنزيمها قرار مي گيرد. سرعت هضم وجذب پروتئين ها، چربيها و كربوهيدراتها يكسان است. در سيستم گوارشي آزاد ماهيان مواد قندي ضعيفتر جذب مي شود.مكان يابي :مكان يابي از فاكتورهاي مهم و محوري پرورش ماهي قزل آلا است كه اگر در اين امر دقت نشود نه تنها پرورش موفق نخواهد بود بلكه كل سرمايه گذاري انجام شده با خطر مواجه خواهد شد لذا بايد با صرف وقت و پس از بررسي همه جانبه مكان مورد نظر را انتخاب كرد.براي نيل به اين هدف موارد زير بايد مورد نظر قرار گيرد:- اقليم : شرايط آب و هوايي منطقه مورد نظر براي احداث كارگاه بايد به گونه اي باشد كه با پرورش قزل آلا سازگاري داشته باشد، يعني نه آنقدر گرم باشد و نه آنقدر سرد كه پرورش قزل آلا را محدود سازد بلكه بايد تا حدود زيادي با نيازهاي زيستي متابقت داشته باشد.- توپو گرافي: منطقه مورد نظر بايد طوري باشد كه حدالمقدور كمترين عمليات خاك برداري و تسطيح را داشته باشد تا سرمايه گذاري را محدودتر كند، از طرف ديگر زمين بايد طوري انتخاب شود كه امكان آبگيري حوضچه ها به صورت ثقلي وجود داشته باشد يعني زمين داراي شيب باشد، در غير اين صورت نياز به پمپ آب خواهد بود، همچنين بايد توجه نمود كه محل مورد نظر در معرض سيلاب و ديگر آلودگيهاي آبي قرار نداشته باشد.- امكانات محل: مكان مورد نظر بايد داراي راه ارتباطي به شهر ها ، بازار فروش، خريد بچه ماهي و غيره داشته باشد.- منبع آب: وجود يك منبع آبي مطمئن و دائمي در محل پرورش ضروري است و هر چقدر كارگاه و منبع آبي به هم نزديكتر باشند مفيد تر خواهد بود، البته بهتر است در محل كارگاه يك يا چند حلقه چاه براي مواقع ضروري حفر شود، چرا كه در طول دوره پرورش ممكن است با مواردي نظير كاهش جريان آب، آلودگي منبع آب مواجه شويم.حوضچه ها وسيستمهاي مختلف پرورش ماهي قزل آلا: استخرها ي دايره اي يا حوضچه ها ي گرد:اين حوضچه ها بيشتر در كشور انگلستان مورد استفاده قرار ميگيرد. اين حوضچه ها را مي توان به صورت بتوني يا ورقهاي فلزي ساخت، ابعاد اين حوضچه ها را متناسب با سايز ماهي پرورشي در نظر مي گيرد. كه ميتوان با قطرهاي 8،6،4،2 تا 10 متري ساخت. ارتفاع ديواره ها از 75 سانتيمتر براي حوضچه ها ي كوچك تا 2 متر براي حوضچه هاي بزرگ در نظر گرفته مي شود، جريان آب در اين حوضچه ها به صورت چرخشي است زيرا دريچه خروجي آب در مركز تعبيه مي گردد و ارتفاع آب نيز توسط لوله اي كه با يك زانوي متحرك به انتهاي لوله خروجي كه از زير حوضچه به بيرون هدايت شده متصل گشته و با بالا و پايين آوردن لوله قابل تنظيم است.كف و ديواره اين حوضچه ها روي زمين قرار مي گيرد و شيب كف اين استخرها از ديواره به سمت مركز 15-5 درصد است، اين استخرها داراي معايب و محاسني نيز نسبت به ديگر استخرها مي باشد.محاسن استخرهاي گرد:1- ورودي آب اين استخر ها نسبت به انواع ديگر استخرها كمتر است همچنين در همه نقاط استخر آب جريان دارد بنابراين ماهي در همه نقاط استخردرشرايط يكساني ميتواند بسر ببرد ودرهمه نقاط اكسيژن همراه آب وجود دارد .2- چون جريان آب در اين استخرها بصورت چرخشي است وخروجي آب درمركز استخر است ، بنابراين يك نوع حالت خود پالايشي وجود خواهد داشت فضولات وپس ما ندهاي غذايي همراه با جريان آب از استخر خارج خواهند شد.3- به علت چرخشي بودن آب ، ماهيان درخلاف جهت آب ودر حول شعاع يك مركز حركت مي نمايند بنابراين هيچگاه احساس محدود بودن نمي كنند .معايب استخرهاي گرد :1- مقدار زمين زيادي را اشغال مي نمايد وبين استخرها مقدار فضاي مرده وجود خواهد داشت .2- جمع آوري ماهيان دراين استخرها مشكل است و نيازبه نيروي كارگري زيادي در زمان صيد يا رقم بندي دارداستخرهاي دراز كانالي: اين سيستم پرورشي اولين بار در آمريكاي شمالي طراحي گرديد كانالهاي دراز را ازبتون يا آجر مي سازند كه به شكل فرورفته درداخل زمين يا درسطح آن بروي پايه هاي بتوني سخت ساخته ميشوند.منابع تامين آب كانالها چشمه ها ،رودخانه ها ، آب پشت سدها يا چاههاي عميق هستند وجريان آب دركانالها بصورت خطي بوده كه از يك طرف وارد واز طرف ديگر خارج مي شود ،شيب طولي كف استخر1درصد وشيب جانبي 2تا3درصد مي باشد.ابعاد استخرها متناسب با اندازه ماهي ها درنظر گرفته مي شوند، براي بچه ماهي نورس از زمان شروع تغذيه تا وزن 30گرم استخري به طول 10متر وعرض1متروارتفاع ديواره 50سانتيمتر با شيب كف استخر حدود 1درصد درنظر گرفته ميشود. براي پرورش بچه ماهيان ازوزن 30گرم تا 120گرم استخري به طول 20تا25متر وعرض 2تا5/2 متروارتفاع ديواره ها 90تا110سانتي متر با شيب كف 1درصد درنظر گرفته ميشود.براي پرورش ماهيان از وزن 120تا300گرم استخري به ابعاد طول30تا35متر، عرض3تا5/3متر ، ارتفاع ديواره ها 2/1تا5/1متر وشيب كف استخر1درصددرنظر گرفته ميشود . اين سه نوع استخر با ابعاد مختلف بايد در يك مزرعه پرورش ماهي وجود داشته باشد، زيرا اگر براي بچه ماهي ها استخر متناسبي وجود نداشه باشد و آنها در استخرهاي بزرگ قرار گيرند نتنها كنترل شان از نظر بهداشتي و جمع آوري تلفات مشكل است بلكه غذا دهي به آنها نيز به خوبي انجام نمي گيرد و بر عكس اگر ماهيهاي بزرگ را در استخرهايي با ابعاد كوچك قرار دهيم باعث كاهش اكسيژن و رشد ماهي مي شود.دريچه هاي ورودي و خروجي استخر ها بايد حدالامكان به صورت سراسري ديواره هاي عرضي را شامل گردد، دريچه هاي خروجي داراي 3 شيار هستند كه شيار داخلي براي نسب توري، شيار وسطي به عنوان مانع با فاصله 15تا10 سانتيمتر از كف استخر و شيار خارجي براي نسب تخته تنظيم عمق و ارتفاع آب در استخر است و در نتيجه آب به صورت سيفوني از استخر خارج مي گردد.دريچه هاي ورودي داراي دو شيار اند كه در سيار قسمت داخلي استخر براي قرار دادن تخته قسمتي تعبيه شده است تا آب به صورت سقوطي به درون استخر وارد شود و در شيار بيروني يك توري فلزي قرار داده مي شود تا از ورود آشغال به درون استخر جلوگيري شود . در صورت وجود جريان كافي آب تعداد بيشتري از ماهي را مي توان پرورش داد.

حوضچه هاي پرورشي (تانك)نخستين كار براي احداث اين حوضچه ها انتخاب محت دقيق آن مي باشد، بدين صورت كه محل موردنظر بايد مسطح باشد و تامين آب آن نيز به خوبي صورت گيرد ،آب مورد نياز تانكها را بهتر است بصورت ثقلي از رودخانه يا چشمه تامين شود ،چون انتقال آب توسط پمپاژ پرهزينه است.براي ساخت اين تانكها مي توان از متخصصان مربوط كمك گرفت، اين افراد آرايش لوله هاي ورودي آب ، محل استقرار تانكها و خروجي آب را متناسب با مقياسهاي مورد نظر طراحي نموده و محل تخليه آب را با در نظر گرفتن ابعاد ارائه شده در نقشه مشخص مي كنند. مسير عبور لوله هاي آب حفر مي گردند و خطوط لوله براي رساندن آب و جابه جايي ماهي ها در قسمت داخلي اين كانال ها تعبيه مي شود . لوله مخصوص جريان خروجي آب به داخل يك مخزن در كنار تانك ادامه مي يابد و پس از گذشتن از يك غربال وارد لوله تخليه اصلي مي شود. سپس تانكها كه مي توانند از جنس پلاستيك مسلح يا آهن گالوانيزه موج دار باشد بر روي يك سطح قائده تراز كه درداخل گودال حفر شده كار گذاشته مي شود.در داخل تانك يك لايه از مواد سخت مانند سنگريزه مي ريزيم و پس از تراز كردن سطح آن ،لايه اي از بتن به عمق 15 سانتيمتر ،با در نظر گرفتن شيب 1به 7 از مركز به محيط مي افزاييم، ارتفاع تانك ها از سطح زمين 60سانتيمتر است.تانكها داراي لوله هاي مجزايي هستند كهاز لوله اصلي منشعب شده و توسط دريچه هايي كنترل مي گردند كه شامل يك لوله پلاستيكي T شكل كه يك لوله كم قطرتر وارد قسمت كناري آن شده و در آن تثبيت مي گردد، قسمت خروجي آب وماهي نيز در مركز قرار مي گيرند، در ورودي آن يك توري براي جلوگيري از عبور ماهي ها كه مي توان پس از تخليه آب ماهي ها را براي صيد يا درجه بندي گرفت.معمولا عمق اين تانكها 6/1متر و قطرشان بين 4تا6 متر است كه با تامين آب با درجه حرارت 12تا15 درجه ميتوان 25تا35 كيلوگرم ماهي به ازاي هر متر مكعب ذخيره سازي نمود. در آب با درجه حرارت 15 درجه ، يك جريان آب تقريبي 125 ليتر در دقيقه براي هر 100 كيلوگرم ماهي مورد نياز خواهد بود و در درجه حرارت 20 درجه يك جريان آب 200ليتر در دقيقه مورد نياز خواهد بود.حوضچه هاي پرورشي مستطيل شكل:اين نوع حوضچه ها در شكل ظاهري و نحوه ورود و خروج آب شبيه به كانالهاي دراز بتوني هستند ميزان آب ورودي به هر حوضچه بين 10تا30 ليتر در ثانيه مي باشد وجريان آن به صورت خطي است . ابعاد اين حوضچه ها براي ماهي هاي بازاري به ارتفاع 1متر ، عرض 3تا6 متر و طول 30تا40 متر ميباشد.ماهي دار نمودن استخرها: ماهي دار نمودن استخر ها بستگي به مقدار آب ورودي و اكسيژن محلول در آب بستگي دارد ، زيرا ماهيان قزل آلا در اندازه هاي مختلف در مدت يك ساعت مقدار اكسيژن معين مصرف مي كنند ، بنابر اين هر قدر اكسيژن بيشتري موجود باشد تعداد ماهيان بيشتري را مي توان پرورش داد .ماهي دار نمودن استخرها بايد منبع آب و تعداد استخرهاي مناسب با منبع آب را در نظر گرفت تا بتوان يك برنامه ريزي صحيح براي ماهي دار نمودن استخرها و توليد مناسب انجام داد.مقدار آب ورودي به استخرهاي بتوني:براي محاسبه مورد فوق از فرمول زير استفاده مي شود A × Q=RVRV= سرعت جريان آب در استخرA= برش سطح عرضي مقطع وسط استخر كه به صورت BH مي باشدB= عرض استخرH= عمق استخرتعويض آب استخرهاي بتونيتعويض آب بايد به اندازه اي باشد كه ماهي بتواند براحتي اكسيژن مورد نظر خود را از آب كسب كند، اگر آب در استخرهاي پرورش ماهي متناسب با اندازه و تراكم ماهي جريان نداشته باشد و در زمان مناسب تعويض نشود ماهيهن با كمبو اكسيژن روبه رو خواهند شد منظور از تعويض آب مدت زماني است كه آب از ورودي تا خروجي مي پيمايد كه اين امر با تنظيم جريان ورودي آب صورت ميگيرد .تعداد دفعات تعويض آب را در يك ساعت با اين فرمول محاسبه مي شود: RD= (RW*3600)*V RW= دبي آب وروديV= حجم آب موجود در استخر V=L*W*D =L طول استخرw = عرض استخرD= عمق استخرنكته: به علت شيب دار بودن استخرها براي بدست آوردن عمق از بيشترين ئ كمترين عمق ميانگين گرفته مي شود.

استخرهاي خاكي:بيشتر مزرعه داران دانماركي پايه گذار اين امر بوده اند، در اين نوع استخرها آب فضاي بسته اي را به وجود مي آورد، آرايش اساسي اين استخرها شامل سه قسمت است:1- كانال آب رساني كه در بالاترين نقطه زمين وجود دارد و آب مورد نياز استخر را تامين مي كند.2- استخرها كه از ورودي به خروجي شيب دار هستند.3- كانالهاي تخليه كه براي هر استخر مي تواند بصورت مجزا زهكشي گردد و كانال تخليه اصلي كه آب همه استخرها را تخليه مي كند.آب ورودي استخرها بوسيله تخته كنترل مي شود يا در مزارع مدرن از لوله هاي پلاستيكي پوشيده شده بوسيله يك توري براي اين امر استفاده مي گردد. لوله هاي ورودي بايد به اندازه كافي بزرگ باشند تا حداكثر آب مورد نياز را براي استخرها تهيه كنند. كنترل خروجي آب استخرها بوسيله مانك انجام مي شود كه ميتواند از جنس چوب،آجر يا بتن باشد.نحوه ساخت استخرهاي خاكي:استخرهاي خاكي دانماركي 30نتر طول و 10متر عرض دارند، عمق در ورودي 1 متر و در خروجي 7/1 متر است . ديواره هاي جانبي را بصورت اريب و بعضا با پوشش سيماني احداث مي نمايند ولي كف استخرها خاكيو گاها داراي پوشش سنگريزه اي است. محل مورد نظر براي حفر استخرها بايد داراي خاك غير قابل نفوذو تقريبا تراز باشد و منبع تامين آب هم بالاتر از زمين فوق قرار داشته باشد. درچه هاي ورودي و خروجي داراي لوله هايي به قطر 30تا40 سانتيمتر هستند.اگر استخرها بصورت رديفي در كنار هم ساخته شوند يعني داراي ديواره هاي طولي مشترك باشند عرض قسمت بالاي ديواره را 1متر و در قسمت پايين 2تا3متر در نظر مي گيرند تا ديواره شسته يا ريزش ننمايد .ماهي دار نمودن استخرهاي خاكي: اين امر بطور كلي بر اساس مقدار اكسيژن محلول در آب و همچنين مقدار آب ورودي صورت مي گيرد ، در اين استخرها نميتوان بصورت متراكم ماهي پرورش داد و بايد بصورت نيمه متراكم باشد چون زمان ماندگاري آب زياد و سرعت جريان آن هم كند است، همچنين اين مسئله باعث مي شود كه فضولات و پسمانده هاي غذايي در طول دوره در استخر باقي بمانند .بطور كلي تراكمي كه در استخرهاي خاكي در نظر مي گيرند بايد براي بچه ماهي هايي باشد كه بالاي 5گرم وزن داشته باشندكه به ازاي هر متر مربع 8 كيلو گرم ماهي بازاري در نظر گرفت.تميز كردن استخرهاي خاكي:در استخرهاي خاكي داراي ماهي استفاده از روشي كه به طور كامل بتواند باعث پاك شدن استخر شود امكان پذير نيست. توري هاي دريچه خروجي بايد تميزو عاري از فضولات باشد ، ماهيان مرده بايد هرچه سريعتر جمع آوري شوند تا موجب فساد آب نگردند.استخرهاي بدون ماهي را ميتوان براحتي ضدعفوني كرد ، بدين صورت كه آب استخرها تخليه گشته و لجن آن با مكنده از محل خارج مي گردد ،سپس استخرها را به حال خود مي گذاريم تا خشك گردند و پس از آن كف را با محلول آهك ضدعفوني مي كنند. در شرايطي كه نتوان رسوبات را خارج كرد بايد اقدام به شخم زدن استخر نمود تا عمل تهويه با خارج شدن گازهاي تخميري انجام شود و بعد اقدام به آهك پاشي كرد سپس كف استخر با غلطك بخوبي كوبيده شود ، چون اگر كف خوب محكم نباشد بصورت باتلاقي در مي آيد و در هنگام غذا دادن با متلاطم شدن آب گل و لاي موجود در آب حل ميشود .لازم به ذكر است كه براي ضدعفوني كردن استخرهاي كوچك بدون خالي كردن آب ميتوان از محلول غليظ شده پرمنگنات پتاسيم استفاده كرد .نكات مورد توجه در انتخاب بچه ماهيان سالم براي پرورش:1- به اشتهاي آنها بايد توجه داشت ، براي مشاهده اين مورد در داخل حوضچه ظرف قرمز رنگي را كه معمولا با آن غذا دهي مي شود همراه داشته باشيم تا بچه ماهيان با ديدن آن تحريك شوند البته اين عمل بايد در ساعات غذادهي انجام شود .2- بچه ماهيان سالم هميشه بطئر منظم در خلاف جهت آب قرار مي گيرند ولي ناسالم ها بصورت پراكنده در كنار ديواره ها ديده مي شوند .3- رنگ بچه ماهيان سالم روشن و داراي درخشندگي است ولي ناسالم ها داراي رنگ پريدگي هستند ، البته اين مورد بايد در شرايط نور طبيعي انجام شود چون بدليل تاريك بودن فضا بچه ماهيان رنگ بدن خود را به حالت استتار با محيط هماهنگ مي كنند .4- باله ها و سطح بدن بچه ماهيان بايد فاقد خوردگي باشد و همچنين بر روي بدن لكه هاي سفيد و آلودگي قارچي ديده نشود .5- تعدادي از بچه ماهيان را بصورت تصادفي صيد نموده ، برانشها و آبشش هاي دو طرف را مورد بررسي قرار مي دهند، در وجود ماده لزج موكوسي يا رنگ زرد از انتخاب آنها خوداري مي گردد زيرا آبشش هاي بچه ماهيان سالم داراي رنگ قرمز و فاقد مواد موكوسي مي باشد.آماده سازي حوضچه ها قبل از ماهي دار كردن:- اگر براي اولين بار از كانال ها استفاده مي شود بايد كليه مصالح اضافي جمع آوري وكانال ها شستشو داده شوند.- قبل از آبگيري كانال ها بايد ضدعفوني گردند ، سپس اقدام به آب گيري مي كنيم تا مواد ضدعفوني شسته و از محل دور شوند.- قبل از آب گيري حتما ورودي ها و خروجي هاي استخرها كنترل شوند و از نسب توري در آنها اطمينان حاصل شود.- 24 ساعت پس از آب گيري ميتوان استخرها را ماهي دار نمود.مراحل آماده سازي بچه ماهيان براي حمل و نقل:الف: صيدصيد بچه ماهيان در مراكز تكثير به دلايل و منظورهايي از جمله تقاضا از طرف مزارع پرورشي، كاهش تراكم ،كنترل بهداشتي و 000 صورت مي گيرد. صيد بچه ماهيان نورس زماني ايجام مي شود كه طول آنها به سه سانتيمتر رسيده و وزن زنده آنها در آخر هفته چهارم به 300 ميلي گرم برسد . براي صيد بچه ماهيان ابتدا ارتفاع آب را كاهش مي دهيم و در زماني كه آب استخر تا نيمه خالي شد صيد با استفاده از تور پره ريز شروع مي شود .همواره بايد مراقب بود كه بچه ماهيان در زير آب قرار بگيرند و پس از صيد آنها را به مخازن مخصوص انتقال مي دهيم. بچه ماهيان نورس قبل از نقل و انتقال و رهاسازي در استخر در حوضچه هاي موقت نگهداري مي شوند تا عمليات شمارش و رقم بندي انجام گيرد .بعد از تبديل بچه ماهيان نورس به بچه ماهيان انگشت قد براي انتقال به استخرهاي پرواري حمل مي شوند ،اين بچه ماهيان از طريق خروجي آب به حوضچه هاي ويژه صيد كه خارج از استخر قرار دارد انتقال مي يابند ، اين حوضچه ها به طور متناوب با تور پره كشي شده اند و ماهيان پس از صيد رقم بندي مي شوند.پس از رقم بندي بچه ماهيان انگشت قد در اندازه هاي مختلف از طريق دريچه هاي مخصوص به مخازن 50ليتري براي حمل و نقل به حوضچه هاي موقت سپس استخرهاي پرواربندي منتقل مي شوند .ب: ضد عفوني بچه ماهيان قبل از انتقالبچه ماهيان نورس و انگشت قد بعد از صيد بطور موقت در حوضچه هاي توري نگهداري مي شوند ،اين توري ها در ابعاد 2متر در 80سانتيمتر وبا چشمه هاي ريز 2تا4 ميلي متري بافته مي شوند. ضدعفوني كردن بچه ماهيان در سلامت و كاهش تلفات در دئران پرورش بسيار مؤثراست .ضدعفوني كردن بچه ماهيان نورس:محلول 2تا3 درصد نمك طعام را از طريق حل كردن 1تا5/1 كيلو گرم نمك در 50ليتر آب آماده مي كنند سپس بچه ماهيان را بمدت 30تا40 ثانيه در محلول فوق قرار مي دهند تا بخوبي ضدعفوني شوند و بعد از آن بچه ماهيان را در اب تميز قرار مي دهند

حمل و انتقال بچه ماهيان به حوضچه هايپرورشمرحله اول در پرورش ماهي تهيه و انتقال بچه ماهي هاي خريداري شده با حداقل تلفات به كارگاه پرورشي است. ازآنجا كه بچه ماهي ها در اين مرحله بسيار حساس و ضربه پذيرند و هر گونه عامل نامساعد مي تواند موجبات تلفات و آسيب رساني به آنها را فراهم آورد. در گام اول بايد سعي كرد كه بچه ماهيان مورد نياز از كارگاهي تهيه شدند كه گواهي بهداشت داشته باشد و سلامت بچه ماهيان را تضمين كند.تنظيم دما و پي اچ نيز در موقع حمل و نقل مهم بوده و لازم است بين آب مخزن هاي حمل ونقل و آب استخر شرايط دما و پي اچ مشابه باشد،بدين منظور آب استخر را به كمك يك شلنگ به قطر5 سانتي متر وارد مخازن فايبرگلاس كرده و به كمك اين لوله ماهيان را به درون مخازن حمل سيفون مي كنند. نكته قابل توجه در اين مورد اين است كه حدالمقدور بچه ماهيان را از نزديك ترين محل تكثير خريداري شود.به دو روش مي توان بچه ماهيان را از محل فروش تا كارگاه حمل كرد:1- حمل با كيسه نايلوني: براي اين منظور از كيسه هاي نايلوني چند لايه استفاده مي شود،بدين ترتيب كه ابتدا يك چهارم كيسه را از آب استخر حاوي بچه ماهي ها پر مي كنيم سپس به نسبت 10تا20 كيلو گرم در متر مكعب درون كيسه ها بچه ماي پر مي كنيم(هر كيسه به ظرفيت 20ليتر در نظر گرفته مي شود)بعد از خالي كردن هواي موجود در كيسه نايلوني اين فضا را توسط اكسيژن پر مي كنيم سپس در آن را مي بنديم.كيسه هاي آماده شده را ميتوان درون كارتن قرار داد يا به همين صورت حمل شوند.پس از حمل كيسه هاي حاوي بچه ماهيان به محل كارگاه براي هم دما شدن آب كيسه ها با آب حوضچه ها آنها را درون حوضچه ها قرار مي دهيم و بعد از گذشت نيم تا يك ساعت كيسه ها را پاره كرده و بچه ماهيان را رها مي كنيم.2- حمل توسط مخزن: براي اين منظور به يك مخزن پلاستيكي يا فلزي كه براي اين منظور ساخته شده است نياز داريم، قبل از آبگيري مخزن لازم است آن را ضد عفوني كنيم.اين روش بيشتر براي حمل بچه ماهيان در مسيرهاي طولاني به كار مي رود. روش كار بدين صورت است كه ابتدا لوله هاي سوراخ داركه به كپسول اكسيژن مرتبط اند را دركف مخزن كار مي گذاريم، سپس مخزن را با آب موجود در استخر پر مي كنيم و شير كپسول اكسيژن را نيز باز مي گذاريم، بعد با توجه به ظرفيت مخزن بچه ماهي ها را درون آن مي ريزيم. نكته قابل توجه در روش فوق اين است كه آب درون مخزن بايد داراي چرخش باشد لذا براي اين منظور از پمپ كوچكي بالاي مخزن استفاده مي شود.نكته: براي حمل بچه ماهي ها به حوضچه 48ساعت قبل و 24ساعت بعد از حمل ونقل از غذادهي خودداري شود.اثر مواد زايد ناشي از متابوليسم ماهي در حين حمل ونقل:اثر اين مواد بر روي ماهي به صورت خفه نمودن ماهي مي باشد، آمونياك،اوره،اسيد اوريك،گازكربونيك و ساير مواد حاصله از متابوليسم مي توانند بسيار مضر باشد.وقتي غلظت آمونياك درآب افزايش يابد ماهي توانايي جذب اكسيژن را از دست مي دهد، بدين صورت كه وقتي غلظت آمونياك به يك ميلي گرم در ليتر برسد ميزان اكسيژن خون به يك هفتم حالت طبيعي خودمي رسد و اگر ميزان گازكربنيك به 15درصد افزايش يابد منجر به خفه شدن ماهي مي شود. گازكربنيك از جمله عواملي است كه در حين حمل و نقل محدوديت زيادي را ايجاد مي كند.عواملي كه از افزايش مواد سمي حاصل از متاوليسم جلوگيري مي كند:الف: گرسنه نگهداشتن ماهي قبل از حمل ونقل: در مواقعي كه ماهيان با غذاي خشك تغذيه مي شوندحداقل 36ساعت قبل از بارگيري و در مواردي كه ماهي با گوشت و فرآورده هاي ماهي تغذيه مي شود حداقل 48ساعت قبل از بارگيري نبايد به آنها غذا داده شود.ب: حمل و نقل ماهي در درجه حرارت كم: بهترين درجه حرارت براي حمل ونقل ماهي 8تا12 درجه است.ج: تهويه آب ويا بكار بردن مواد خنثي كننده.تغذيه ماهي قزل آلاغذادهي ماهيان يكي از مهمترين مواردي است كه در مزرعه پرورش ماهي بايد به آن توجه نمود،زيرا در مزارع پرورش تنها چيزي كه بيشترين هزينه ها را در بر دارد هزينه تهيه غذا مي باشد به طوري كه بيش از 50درصد از هزينه هاي يك دوره پرورش را شامل مي شود.روش هاي غذا دادن در مزارع پرورش ماهي قزل آلا:1-غذادهي با دست: اين روش در كشور ما بسيار متداول است و در مزارع زيادي از اين روش استفاده مي شود. غذادادن با دست يكي از روشهايي است كه كارگر غذاي مورد نياز را با دست در داخل استخر مي پاشد، در اين روش بايد كارگر صبر و حوصله زيادي بكار گيرد و با حوصله به ماهيان غذا دهد يعني هم بايد تمام غذارا در استخر بريزد و هم بين دفعات غذا ريزي فاصله مناسب باشد. با اين كار به ماهي فرصت گرفتن غذا را خواهد داد و بدين ترتيب غذاي كمتري به صورت پرت خواهيم داشت.البته اين روش زياد مناسب نيست چون هرچقدر هم اگر كارگردر غذادهي دقت نمايد باز هم مقدار زيادي پرت غذا خواهيم داشت، زيرا با تلاطم آب در اثر حركت ماهيان كه درگرفتن غذا تقلا ميكنند باعث ميشود كه غذا از ديدشان پنهان شود و به كف استخر سقوط مي نمايد و ديگر مورد مصرف ماهي قرار نخواهد گرفت و هدر خواهد رفت. معمولا در فارم هايي كه از اين نوع غذادهي استفاده مي شود ضريب تبديل غذايي كم است.2-غذا دهي با دستگاه هاي اتوماتيك:الف- غذاده آلن: اين دستگاه داراي سوراخ هايي با اندازه هاي متفاوت است،در داخل آن دو تيغه چرخنده به فاصله 5/1كيلي متر از كف وجود دارد كه غذا را بسمت سوراخ ها مي برد،از اين غذاده معمولا در تراف هاي پرورشي استفاده مي شود كه با آويزان كردن روي مركز اتصال دو تراف مي توان يك جفت تراف را غذادهي كرد .معمولا براي غذادهي به يك تراف 8/4متري از 2تا3غذاده مي توان استفاده كرد.ب- غذاده نيلسن:از اين غذاده ها در كانال هاي سيماني استفاده مي شود ولي براي انواع استخرهاهم كاربرد دارد. ظرفيت مخزن اين غذاده 6كيلوگرم است و اين ظرفيت را تا25 كيلوگرم افزايش داد. درته اين غذاده يك صفحه متحرك برقي وجود دارد كه با ريختن غذا از سوراخهاي مخصوص روي صفحه، غذادر منطقه وسيعي پخش مي شود.ج- غذاده پاندولي: اين دستگاه بر روي استخرها نصب مي شود و داراي مخزني است كه غذاي ماهي در آن قرار مي گيرد. ماهيان هر وقت ميل به گرفتن غذا دشته باشند با ضربه زدن به پاندول باعث ريختن غذا در آب مي شوند. اشكال عمده اين دستگاه چگونگي استفاده از آن است.تعيين توده زنده و ميزان جيره غذايي:1- تعداد تلفات ماهي- تعداد ماهي ذخيره شده = تعداد ماهي موجود در استخر2- ميانگين وزن ماهيان حاصل از زيست سنجي × تعدادماهي هاي موجود در استخر= وزن بيومس3- متوسط درجه حرارت آب استخر را تعيين مي كنيم4- به جدول درجه حرارت مراجعه كرده و درصد غذاي روزانه را محاسبه مي كنيم.5- از ضرب كردن توده زنده استخر در عدد بدست آمده بالا مقدارغذايي كه بايد بصورت روزانه به ماهي داده شود به دست مي آيد.تعداد دفعات غذا دهي :تعداد دفعات غذادهي روزانه براي قزل آلا در جاي خود در كنار نوع،كيفيت و مقدار غذا اهميت بسيار زيادي دارد.يكي از مهمترين عواملي كه تعداد اين دفعات را در هر روز مشخص مي كند اندازه، وزن و همچنين درجه حرارت آب مي باشد. بطوري كه در5-4 هفته اول پرورش تعداد دفعات غذادهي بسيار زياد استوسپس با رشد ماهي تا 2بار نيز كاهش مي يابد.لازم به توضيح است كه در اوايل دوره پرورش تعداد اين دفعات در ميزان بقا و بازماندگي ماهي و هم در رشد آن مؤثر است. ولي در آخر دوره پرورش فقط روي رشد آنها تاثير مي گذارد. بهتر آن است كه نخستين وعده غذا در زمان روشن شدن هوا و آخرين وعده در زمان تاريك شدن هوا داده شود.انواع جيره براي ماهي قزل آلا:نيازهاي غذاي ماهي قزل آلا در هر مرحله اي از رشد متفاوت است،دليل آن تغيير در اندازه و وزن ماهي است و تركيب غذاي هر مرحله بايد متناسب با آن مرحله باشدكه بر اين اساس سه نوع جيره به كار برده مي شود.الف-غذاي استارتر: اين جيره براي بچه ماهي هاي تا 5گرم مورد استفاده قرار مي گيرد.ميزان پروتئين موجود در اين غذا بالا است اين غذا بصورت دانه اي يا خرد در اندازه هاي متفاوت ساخته مي شود.ب-غذاي رشد:دراين جيره ميزان پروتئين كمتر است و ذرات اين غذا بصورت حبه هستند و اندازه غذا با رشد ماهي بزرگتر مي شود. اين غذا براي ماهي هاي 5تا20گرم مورد استفاده قرار مي گيرد.ج-غذاي پرواري:در اين مرحله پروتئين بازهم كاهش مي يابد و ذرات آن بصورت پلت مي باشد. در اين غذا درصد مواد گياهي افزايش يافته و قطر ذرات نيز بيشتر مي شود،از اين غذا براي ماهيان 20گرمي تا اندازه آماده فروش استفاده مي شود.بطور كلي غذاهايي كه در تغذيه قزل آلا استفاده مي كنيم بر اساس مقدار رطوبت و نوع غذا به سه دسته تقسيم مي شوند:1- غذاي خشك:اين غذا شامل مخلوطي ساده اي از اجزاي خشك است كه آنها را بصورت حبه يا فشرده در مي آورند،اين حبه ها در اندازه هاي متفاوت توليد مي شوند كه از ريزترين آنها براي غذاي استارتر استفاده مي شود و بطور كلي به درجات استارتر،شماره هاي4،3،2،1 و همچنين پلت تقسيم مي شود.

سايز توصيه شده غذاي خشك در تغذيه قزل آلاي رنگين كمان2-غذاي تر:درصد رطوبت در اين غذا بالا مي باشد. مثل ماهي كيلكاي تازه.اين غذا را بصورت چرخ شده و نشده به مصرف مي رسانندو مقدار رطوبت آن45تا75درصد است و بصورت روزانه تهيه و ساخته مي شود.مقدار غذای تر مورد نیاز ماهی قزل آلا بر اساس درصد وزن بدن با اندازه های مختلف، در درجه حرارت های متفاوت

اندازه غذا	تعداد ماهي در صد گرم آب
شماره 1	300-424
مخلوط شماره 1و2	247-300
شماره 2	176-265
مخلوط شماره 2و3	106-194
شماره 3	70-123
مخلوط شماره 3و4	53-88
شماره 4	35-53
دان با قطر كمتر از 5/2 ميلي متر	10-35
دان با قطر 5/2 ميلي متر	20-5/4
دان با قطر 4ميلي متر	>20

3-غذاي مرطوب: درصد رطوبت اين نوع غذا كمتر از غذاي تر مي باشد و در حدود 25تا45درصداست و معمولا بصورت چرخ كرده استفاده مي شود اين غذا را با عبور دادن از سوراخهاي چرخ گوشت بصورت

5 25	7 تا 5 5/22 تا 25	11 تا 7 20 تا 5/22	16 تا 11 5/17 تا 20	25 تا 16 15 تا 5/17	43 تا 25 5/12 تا 15	83 تا 43 10 تا 5/12	195 تا 83 5/7 تا 10	670 تا 195 5 تا 5/7	5600 تا 670 25 تا 5	تعداد ماهی 5600عددkgدر طول ماهی (سانتی متر) 5/2 0	درجه حرارت آب (سانتی گراد)
8/0	9/0	1	2/1	4/1	7/1	1/2	8/2	7/3	6/4	5/5	77/2
9/0	1	1/1	3/1	5/1	8/1	3/2	3	4	5	6	88/3
1	1/1	2/1	4/1	7/1	2	5/2	3/3	4/4	5/5	6/6	5
1/1	2/1	4/1	5/1	8/1	2/2	7/2	6/2	8/4	6	2/7	11/6
2/1	3/1	5/1	7/1	2	4/2	3	4	3/5	5/6	9/7	22/7
3/1	5/1	7/1	9/1	3/2	7/2	4/3	5/4	6	5/7	9	88/8
5/1	6/1	9/1	1/2	5/2	9/2	7/3	9/4	5/6	1/8	9/9	10
8/1	2	3/2	6/2	3	7/3	6/4	1/6	2/8	1/10	2/12	77/12
2	2/2	5/2	8/2	3/3	4	5	7/6	9/8	11	4/13	88/13
1/2	3/2	6/2	3	5/3	2/4	2/5	9/6	3/9	5/11	14	44/14
3/2	4/2	7/2	1/3	6/3	4/4	4/5	2/7	7/9	12	5/14	15

ماكاروني در مي آورند و با توجه به اندازه و وزن ماهي به مصرف مي رسانند.تركيب آن معمولا از گوشت،جگر،شش،طحال و يا ماهي هاي كوچك دريايي تشكيل يافته است.لازم به ذكر است كه اگر از كبد گاو براي تغذيه استفاده مي شود،ابتدا بايد رگ و پي را از آن گرفته وسپس از چرخ گوشت باقطر سوراخ هاي دو ميلي متري عبورداده شود.ميزان نمكي كه به آن اضافه مي شود هم نبايد از دو درصد تجاوز كند،زيرا در اين صورت كبد چرخ شده چسبندگي خود را ازدست مي دهد.نكات ضروري در مورد انواع غذاهاي ماهي قزل آلا:غذاي تر و مرطوب بعنوان غذاهاي خوش خوراك در تغذيه قزل آلا استفاده مي شود زيرا علاوه برنرم بودن به دليل تامين بخشي از اسيدهاي آمينه و ويتامين ها،بازدهي تغذيه اي و رشد ماهي را افزايش مي دهد.علاوه بر غذاي تر ومرطوب از غذاي خشك كه همان كنسانتره پلت شده است نيز استفاده مي شودكه به طريقه مصنوعي تهيه مي گردد و از لحاظ تمام گروه هاي غذايي كامل است.مقدار مواد موجود در غذاي ماهي قزل آلا ط.ري طراحي مي شود كه داراي40تا50درصد پروتئين،10تا15درصد چربي،10درصدقند و مقداري ويتامين و عناصر معدني باشد. حجم باقيمانده غذا نيز توسط پركننده هايي مثل كنجاله ها تامين مي شود.مقدار پروتئين،قند و موادمعدني مورد نياز ماهي توسط موادي با منشا گياهي مثل آردگندم،آردسويا،آردذرت،كن جاله ها،مخمرآب جو ،ملاس و ... و با منشا حيواني نظير پودرخون،پودراستخوان،پودر ماهي ،روغن ماهي و...تامين مي شود

سطوح استفاده از مواد غذايي در جيره ماهي قزل آلا

سطوح جيره 1 اجزاي جيره (%)	استارتر	رشد	پرواري
CP	50	47	45
EE(min)	12	12	10
‍cf(max)	1	5/1	5/2
Ca(max)	5/2	2	2
Ap(min)	1	8/0	7/0
vitA(min)2	6000	4500	3000
vitD3	3000	2250	1500
vitE	300	225	150
vitC	1200	900	600
Carbohydrate	15	20	25

پيش بيني توليد و زمان فروش ماهي

براي اين كار معمولا از توده زنده ماهي و اندازه ان استفاده مي كنند، بدين منظور ميتوان از دو فرمول زير براي پيش بيني زمان فروش استفاده نمود:
1- Wi= L×C
Wi= ميانگين وزن هر ماهي(گرم)
L= ميانگين طول هر ماهي
C= ضريب رشد

2- Wt=Wi×N
Wt = وزن كل ماهيان يك استخر
Wi= ميانگين وزن هر ماهي(گرم)
N= تعداد ماهي موجود

معمولا كاهش تراكم ماهيان يك استخر در دماي 9-6 درجه سانتيگراد 113 روز پس از ماهي دار كردن استخر، در دماي 12-9 درجه 92 روز بعد و در دماي 15-12 درجه 71 روز پس از ماهي ريزي صورت مي گيرد، البته اين اعداد در شرايط مديريتي مختلف فرق مي كند.
فروش ماهيها بترتيب در دماي 9-6 درجه سانتيگراد 305روز، در دماي 12-9 درجه 241 روزو در دماي 15-12 درجه 183روز پس از ماهي دار كردن استخرها در صورتي كه اصول مديريتي بخوبي رعايت شده باشد انجام مي گيرد، بدين صورت مي توان سالي دو بار ماهي با اوزان 200ميلي گرم را تا وزن 300گرم به بازار عرضه كرد.
براي صيد ماهيان نيز بهتر است تغذيه 48 ساعت قبل از صيد قطع گردد، صيد در ساعات اوليه روز صورت گيرد، جريان آب در موقع صيد قطع نشود و ماهيان در اسرع وقت به بازار عرضه شوند.
طول دوره پرورش با توجه به درجه حرارت آب و وزن ماهي

وزن ماهي به گرم حرارت آب (سانتي گراد)	9-6	12-9	15-12
تا 20 گرم	42	32	5/25
20تا50گرم	71	60	45
50تا150گرم	93	67	50
150تا300گرم	99	82	5/62
طول دوره پرورش (روز)	305	241	183

مشخصات استخرهاي پرورش ماهي ( ميزان دبي آب ، توليدو مساحت استخر)

ميزان دبي آب (ليتر در ثانيه)	مساحت استخر(متر مربع)	تعداد بچه ماهي مورد نياز(قطعه)	ميزان توليد نهايي(تن)
10	90-80	5000-4500	1
15-10	100-80	7500-7000	5/1
20-15	120-100	10000-8500	5/2-2
25-20	200-120	12000-10000	3-5/2
30-25	300-200	15000-13000	5/3-3

منبع دامپروران نوین