موضوع: عناصر غذایی مورد نیاز درخت پسته

کشاورز عزیز جهت دادن کود تا بروز علائم صبر نکنید:
زیرا زمانی که علائم کمبود در درخت ظاهر شد بخشی از محصول همان سال از دست رفته است به خصوص اینکه درخت پسته گاهی کمبودها را تا لحظه مرگ نشان نمی دهد به همین دلیل پسته را گیاه دیوانه نامیده اند.
اگر به هر دلیل علائم کمبود در درخت ظاهر شد بهترین راه مبارزه سریع با مشکل، محلول پاشی است چون مانند سرم عمل کرده در اسرع وقت اثر می کند و خسارت را به حداقل می رساند.

کودهای حیوانی
استفاده از کودهای حیوانی علاوه بر جنبه تغذیه ای بیشتر به منظور اصلاح خاک از جمله بهبود ساختمان، دانه بندی، تهویه و بیولوژی آن و همچنین بالا بردن ظرفیت تبادل کاتیونی خاک صورت می گیرد.

نوع کود ازت (کیلوگرم در تن) فسفر (کیلوگرم در تن) پتاس (کیلوگرم در تن)
کود گاوی 4/3 3/1 5/3
کود گوسفندی 2/8 1/2 4/8
کود مرغی 20 25 13

میزان مواد غذایی در کود مرغی بیشتر از گوسفندی و در گوسفندی بیشتر از گاوی است با این حال مواد غذایی کود مرغی به اندازه ای نیست که بتواند تمام نیازهای غذایی گیاه را تامین کند. کود مرغی سریعتر از کودهای حیوانی دیگر مورد تجزیه قرار می گیرد اما به همین اندازه اثرات آن در خاک زودتر ناپدید می گردد که در این رابطه توصیه می شود کود گوسفندی و گاوی را به صورت پوسیده به خاک داده تا اثرات آن سریعتر بروز کند و از آسیب های احتمالی جلوگیری شود.
زمان مصرف
زمان استفاده از کودهای حیوانی از اواسط پاییز تا اوایل زمستان است. اگر بعد از زمان یاد شده استفاده گردد می تواند اختلالات فیزیولوژیک همچون زردی برگها در اول فصل به علت رقابت در مصرف ازت ریزموجودات تجزیه کننده کود با درخت و عدم دسترسی گیاه به ازت کافی ایجاد نماید. این مساله در مورد کودهایی که به خوبی نپوسیده اند شدیدتر است.
شیوه مصرف
باید در انتهای سایه انداز درخت به طور متناوب هر 2 سال یکبار، در یک طرف درخت چاله ای به عمق 40 و عرض 50 سانتی متر حفر کرده، کود را داخل آن بریزید و از ریختن کودهای حیوانی در سطح خاک خودداری کنید (مخصوصا در خاک های رسی) زیرا کودهایی که در سطح خاک ریخته می شوند قسمتی که در معرض مستقیم نور خورشید و هوا قرار می گیرد تجزیه شده به هدر می رود و قسمتی دیگر نیز چون می تواند آب و مواد غذایی بیشتری را جذب کرده و در اختیار گیاه قرار دهد، باعث رشد هوایی ریشه ها به سطح خاک می شود درنتیجه خشکی تابستان و سرمای زمستان می تواند ریشه های درختان را تهدید نماید.

کودهای شیمیایی
در مصرف کودهای شیمیایی، تنظیم میزان کود بر اساس دور آبیاری همواره باید مورد توجه قرار گیرد. در دورهای آبیاری بالاتر از 60 روز میزان مصرف باید دقیق محاسبه شود و جوانب احتیاط رعایت شود. مثلا هرچه فاصله بین دو آبیاری افزایش می یابد بایستی از میزان کودهای ازته کاست.

در اوایل فصل رشد چنانچه زردبرگی و رنگ پریدگی مشاهده شد باید به دو مسئله توجه نمود:
1- دادن کود دامی نپوسیده در اواخر فصل زمستان سبب فعالیت شدید ریزموجودات خاکزی به دلیل تجزیه کود شده و رقابت بر سر مصرف نیتروژن با درخت پیش می آید که این عامل می تواند سبب کمبود ازت خاک در شروع فصل رشد شده و زرد برگی را به وجود آورد.
2- غرقاب کردن طولانی باغات در اوایل فصل رشد که می تواند موجب زردبرگی و شیوع آفات و بیماریهایی همچون شیره سیاه (گموز) گردد.

نحوه مصرف کودهای ازته
50 درصد از ازت مورد نیاز درختان بارور در اسفند ماه، 25 درصد در اردیبهشت نهایتا تا خرداد ماه، 25 درصد باقیمانده را همراه با آب قبل از برداشت محصول در شهریور ماه
1- قسط اول کود ازته بهتر است از نوع اوره مصرف شود زیرا در سرمای اواخر زمستان و اوایل بهار بهتر جذب می شود.
2- قسط دوم کود ازته به شکل نیترات اوره مصرف شود که جذب تدریجی آن رشد دانه را تا اواخر فصل تضمین بعلاوه نیترات آمونیوم به تمایز جوانه های گل سال آینده که در این دوره صورت می گیرد، کمک می کند.
3- قسط سوم کود ازته بهتر است به فرم نیترات آمونیوم باشد تا قبل از ریزش برگها بطور کامل جذب درخت شده و ذخیره مناسبی برای شروع فصل بعد ایجاد نماید.(در سالهای کم بار قسط دوم ازت حذف شود).
یادآوری: فرمول بالا برای زمینهای با شوری کم تا متوسط قابل اجرا می باشد، برای آبهای شور و 8000EC> بهتر است فقط از سولفات آمونیوم جهت تامین کود ازته استفاده شود و میزان آن نیز کاهش یابد. کودهای ازته باید به فرم گندم پاش در زمین پخش شوند، سپس با لایه ای از خاک پوشانده و زمین را آبیاری نمود.

میزان مصرف ازت مورد نیاز درخت بر اساس سه اصل سن درخت، دور آبیاری و سال پربار و کم بار تعیین می شود.
هر درخت بالغ بارده در طول فصل رشد به میزان 600 گرم ازت خالص احتیاج دارد. مصرف اوره بالای 700 کیلو در هکتار احتیاج به دور آبیاری مناسب (زیر 30 روز) دارد و باغاتی با دور آبیاری بالای 65 روز، کشاورز مجموعا در طی سه مرحله فقط مجاز به مصرف 300 کیلو کود اوره در هکتار می باشد.
مصرف کود ازته برای درختان جوان
در مورد درختان زیر 3 سال از اسفند ماه تا پایان تیر ماه همراه با هر دور آبیاری مجموعا 100 کیلوگرم در هکتار کود اوره توصیه می شود. در مورد نهالهای بین 3 تا 8 سال به ازای هر سال افزایش سن، 50 کیلو ازت به مقدار اولیه اضافه خواهد شد تا در نهایت به 400 کیلو در هکتار در سال هشتم خواهد رسید.
کودهای فسفره (فسفات آمونیوم)
با توجه به بالا بودن pH خاکهای مناطق پسته کاری و وجود مقدار زیادی آهک در این خاکها، هر ساله مقداری فسفر در خاک تثبیت شده برای گیاه بی استفاده می ماند. به علت کندی حرکت این عنصر در خاک می بایست این کود را از اواسط پاییز تا اوایل زمستان به صورت نواری در عمق 30 الی 40 سانتیمتری به خاک داده شود و تا زمان شروع فصل رویش نیز دست کم دوبار آبیاری نمود.
کودهای پتاسه (سولفات پتاسیم)
این عنصر مقاومت گیاه را در مقابل شوری خاک و کم آبی زیاد می کند و بر میزان خندان شدن پسته می افزاید. این عنصر در اغلب خاکهای رسی به شدت تثبیت می شود و در خاکهای شنی قابلیت آبشوئی دارد از این رو در تمامی خاکهای مناطق پسته کاری افزودن کود پتاسه میتواند یک ضرورت باشد. زمان و شیوه مصرف همانند کودهای فسفره.

1- شوری و وجود لایه نمک سطحی، کم آبی، ریشه عمیق و عمر طولانی از عمده مسائلی هستند که تجزیه و جذب کود و مواد غذایی را با مشکل روبرو می کند.
2- در اوایل فصل رشد یعنی مهمترین زمان نیاز درخت به عناصر غذلیی خاک سرد است و فعالیت ریشه ها کند و درصد بسیار کمی از مواد غذایی می تواند بوسیله ریشه ها جذب شود.
3- در زمان پر شدن سریع دانه ها، ریشه ممکن است از تامین همه نیازهای درخت عاجز شود حتی اگر مواد غذایی کافی هم در اختیار داشته باشد.
لذا به دلایل فوق استفاده از تغذیه برگی و محلول پاشی مواد غذایی در مورد درختان پسته بایستی بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

تغذیه از طریق برگ:
ریشه محل اصلی جذب غذاست. تغذیه برگی جانشینی برای کوددهی از راه ریشه نیست بلکه مکمل آن است. دو عامل مهم در باغات پسته مانع از جذب مناسب عناصر غذایی توسط ریشه می شوند:
1- فاصله زیاد دور آبیاری- بهترین دور آبیاری پسته 25-20 روز می باشد در صورتیکه دور آبیاری در باغات پسته ایران به مراتب بیشتر است و گاه به 90 روز هم می رسد لذا قسمت عمده ای از عناصر پرمحلول در آب مثل ازت علی رغم وجود در خاک دیگر نمی توانند جذب گیاه شوند چون آبی در خاک نیست که این عناصر را به سمت ریشه هدایت کند.
2- اکثر باغات پسته در خاک هایی با شوری و قلیاییت بالا احداث شده اند و این دو به شدت عناصر غذایی را تثبیت نموده و یا از جذب آن جلوگیری می کنند لذا محلول پاشی با کودهای مایع حداقل دو نوبت در سال کمک زیادی به رشد و نمو درختان پسته خواهد کرد.
بهترین زمان برای محلول پاشی 10-7 صبح و 5 بعد از ظهر به بعد می باشد. چون در این ساعات روزنه های برگ باز هستند و جذب بهتر صورت می گیرد. بهترین دما حدود 22 درجه است. در دمای بالای 27 درجه بهتر است محلول پاشی صورت نگیرد.